REGULAMIN I PRACOWNI FIZYCZNEJ
dla wybranych zajęć usługowych w wymiarze 15 h dydaktycznych
Instytutu Fizyki Doświadczalnej Uniwersytetu Wrocławskiego
1. Informacje ogólne
Zajęcia laboratoryjne w I Pracowni Fizycznej mają na celu:
1. ugruntowanie znajomości praw fizycznych i wskazanie ich powiązań z zastosowaniami praktycznymi;
2. zapoznanie się z metodami pomiarów fizycznych i przyczynami ograniczającymi ich dokładność;
3. kształtowanie umiejętności sprawnego posługiwania się przyrządami i aparaturą pomiarową;
4. zdobywanie umiejętności opracowywania wyników pomiarów, oceny ich niepewności oraz prezentacji wniosków;
5. doskonalenie organizacji swojej pracy – indywidualnie i w zespole;
6. przygotowanie do odpowiedzialnego pełnienia ról zawodowych, w tym przestrzegania zasad bezpieczeństwa i etyki.
Opis zagadnień przedmiotowych znaleźć można między m. in. w takich podręcznikach jak:
a) Szydłowski - "Pracownia fizyczna",
b) Dryński - "Ćwiczenia laboratoryjne z fizyki",
c) podręczniki kursowe.
Dodatkowe informacje nt. wymagań wstępnych, celów zajęć oraz zakładanych efektów kształcenia znaleźć można w stosownych sylabusach dla prowadzonych w pracowni zajęć.
W zajęciach mogą uczestniczyć tylko studenci, którzy zapisali się do grup ćwiczeniowych w systemie USOS.
Warunkiem zaliczenia zajęć w I Pracowni Fizycznej jest uzyskanie pozytywnych ocen z trzech ćwiczeń. Szczegółowe zasady oceniania określone są w stosownych sylabusach i obowiązkowo omawiane przez prowadzących zajęcia podczas zajęć wstępnych.
2. Organizacja Zajęć
Zajęcia na I Pracowni fizycznej w wymiarze 15 godzin dydaktycznych realizowane są w ciągu 5 kolejnych tygodni. Terminy zajęć poszczególnych grup podane są w systemie USOS. Pierwsze spotkanie to zajęcia wprowadzające, następnie przez trzy kolejne tygodnie wykonuje się wyznaczone ćwiczenia i przygotowuje sprawozdania z przeprowadzonych pomiarów. Ostatnie spotkanie przeznaczone jest na odrabianie jednego ćwiczenia, z którego nie uzyskano zaliczenia (brak pozytywnej oceny lub nieobecność na zajęciach).
ZAJĘCIA WPROWADZAJĄCE
W trakcie pierwszego spotkania prowadzący mają za zadanie:
1. Zapoznać studentów z zadaniami i celami zajęć w pracowni, jej regulaminem oraz warunkami zaliczenia zajęć.
2. Przeszkolić studentów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP).
3. Omówić ogólne zasady wykonywania ćwiczeń i dokumentowania wyników pomiarów.
4. Omówić elementy sprawozdania, w tym zapoznać z metodami oceny i prezentowania niepewności pomiarowych.
Warunkiem przystąpienia studenta do programowych zajęć, podczas których wykonywane są ćwiczenia przydzielone przez prowadzącego, jest zapoznanie się z regulaminem pracowni i odbycie przeszkolenia BHP. Spełnienie tych warunków student kwituje własnoręcznym podpisem w tzw. książce BHP oraz wypełnieniem stosownego oświadczenia. Student nieobecny na pierwszych zajęciach musi samodzielnie zapoznać się z regulaminem i przepisami BHP, a następnie zdać kolokwium z tych zagadnień. Po pozytywnym zaliczeniu kolokwium student dokonuje wpisu do książki BHP oraz podpisuje oświadczenie i dopiero wtedy może przystąpić do ćwiczeń.
Udział w zajęciach wprowadzających jest istotny dla sprawnego wykonywania ćwiczeń i przygotowywania sprawozdań z ich realizacji.
KOLEJNE TYGODNIE przeznaczone są na wykonanie ćwiczeń przewidzianych programem studiów. Numery ćwiczeń podawane są przez prowadzącego (z tygodniowym wyprzedzeniem). Obowiązujące ćwiczenia to:
- mechanika: 1a, 1b, 3a, 3b, 9, 15;
- ciepło: 24, 25, 26, 27, 29, 32;
- optyka: 61, 62, 63, 64, 65, 66, 73.
OSTATNIE ZAJĘCIA przeznaczone są na końcowe zaliczenie laboratorium. Na tych zajęciach możliwe jest też odrabianie jednego ćwiczenia, z których student nie uzyskał pozytywnej oceny lub którego nie wykonał.
3. Realizacja Ćwiczenia
Przed zajęciami w pracowni student ma obowiązek:
1. Zapoznać się z instrukcją do wyznaczonego ćwiczenia. Wszystkie niezbędne materiały znajdują się na stronie internetowej: www.pracownia.ifd.uni.wroc.pl
Z uwagi na fakt, iż zajęcia na I Pracowni fizycznej odbywają się dla różnych kierunków studiów, w trakcie zajęć prowadzący może wskazać inny, od zapisanego w instrukcji, sposób wykonania pomiarów.
2. Opanować zagadnienia teoretyczne związane z tematem ćwiczenia. Są one opisane w literaturze podanej na końcu każdej instrukcji.
3. Przygotować (w formie pisemnej) wstęp teoretyczny na podstawie listy zagadnień zawartych w instrukcji do ćwiczenia.
4. Przygotować (w formie pisemnej) wzór sprawozdania (dostępny na stronie internetowej www.pracownia.ifd.uni.wroc.pl, zakładka: Fizyka z elementami biofizyki - laboratorium)
Czynności zasadnicze w pracowni / Realizacja ćwiczenia:
1. Sprawdzenie, czy przy stanowisku znajdują się wszystkie przyrządy niezbędne do prawidłowego wykonania ćwiczenia.
2. Przygotowanie i wykonanie pomiarów oraz wpisywanie wyników do podpisanej karty pomiarowej (którą należy dołączyć do sprawozdania). Pomiary można również wpisywać bezpośrednio do odpowiednich tabel w sprawozdaniu.
3. Zapisanie typów użytych przyrządów pomiarowych, ich dokładności, sporządzenie schematu pomiarowego.
4. Uporządkowanie stanowiska pomiarowego, odłożenie przyrządów w odpowiednie miejsce na stole pomiarowym.
5. Przystąpienie do opracowywania wyników pomiarów zgodnie z przygotowanym sprawozdaniem.
6. Uzyskanie podpisu prowadzącego na karcie pomiarowej. Brak podpisu prowadzącego pod wypełnioną tabelą pomiarową traktowany jest jak niewykonanie pomiarów.
Opracowanie wyników pomiarów odbywa się poprzez wypełnienie dostępnego sprawozdania danego ćwiczenia zgodnie ze wszystkimi wytycznymi. Każde sprawozdanie wymaga:
a) wpisania wartości pomiarowych (wraz z jednostkami) do przygotowanych tabel;
b) podania wzorów niezbędnych do wykonania obliczeń;
c) przedstawienia „krok po kroku” obliczeń szukanych wielkości fizycznych (w przypadku wielu podobnych obliczeń wystarczające będzie przeprowadzenie dokładnych obliczeń dla kilku punktów pomiarowych);
d) jeśli to wymagane wykonanie wykresów ręcznie na papierze milimetrowym na kartce rozmiaru A4 oraz dołączenie ich do sprawozdania (opcjonalnie, za zgodą prowadzącego wykres można wykonać przy użyciu dostępnych arkuszy kalkulacyjnych lub innych programów);
e) dokładnego obliczenia niepewności pomiarowych zgodnie z podaną metodą;
f) zapisanie wyników (wraz z niepewnością) z uwzględnieniem zasady 2 cyfr znaczących;
g) sformułowanie wniosków (co do zgodności wyników z przewidywaniami i wyjaśnienie przyczyn rozbieżności);
h) dołączenia karty pomiarowej (jeżeli na zajęciach wyniki spisywano osobno) oraz wstępu teoretycznego.
Każde sprawozdanie powinno zawierać kompletny wykaz materiałów wykorzystanych przy jego przygotowywaniu (spis literatury, a w przypadku Internetu adresy stron źródłowych wraz z odnośnikami w tekście). Stwierdzenie faktu kopiowania materiałów może być podstawą do niezaliczenia ćwiczenia.
4. Ogólne Zasady Prowadzenia Zajęć na I Pracowni Fizycznej
1. Nie przewiduje się odrabiania zaległości z innymi grupami ćwiczeniowymi. Nieobecność studenta na więcej niż jednych zajęciach prowadzi do niezaliczenia pracowni z powodu braku możliwości odrobienia ćwiczeń. W wyjątkowych przypadkach, za zgodą Opiekuna Pracowni, odrabianie zaległości może odbywać się podczas zajęć innych grup.
2. Studenci wykonują ćwiczenia w kolejności ustalonej przez prowadzącego zajęcia w dwuosobowych zespołach. W uzasadnionych przypadkach ćwiczenie może być wykonane indywidualnie. Dopuszcza się, na wniosek prowadzącego zajęcia bądź studentów, zmianę składów dwuosobowych zespołów w trakcie trwania semestru zajęć. W indywidualnych przypadkach dopuszcza się także przygotowywanie jednego sprawozdania przez zespół pod warunkiem, że zarówno prowadzący zajęcia jak i członkowie zespołu wyrażają na to zgodę.
3. Ze względu na konieczność zapewnienia odpowiedniej kontroli BHP studentów oraz mając na uwadze zapewnienie odpowiedniego poziomu merytorycznego zajęć na I Pracowni Fizycznej prowadzący nie może podczas zajęć opiekować się więcej niż pięcioma zespołami (w szczególnych wypadkach, dotyczących wyłącznie niektórych zajęć usługowych - sześcioma zespołami).
4. Aby zostać dopuszczonym do wykonywania nowego ćwiczenia, student musi oddać opracowane sprawozdanie z poprzedniego ćwiczenia.
5. W czasie zajęć prowadzący sprawdza przygotowanie studentów do ćwiczenia w formie kolokwium z zagadnień podanych w instrukcji. Negatywna ocena z kolokwium skutkuje niezaliczeniem ćwiczenia. Jedynie w szczególnych, uzasadnionych przypadkach prowadzący ćwiczenia może zezwolić na wykonanie ćwiczenia.
6. W przypadku niewłaściwego opracowania sprawozdania student otrzymuje je do poprawy. Prowadzący jest zobowiązany omówić i oddać sprawozdanie na następnych zajęciach. Student jest zobowiązany przyjęte do poprawy sprawozdanie poprawić zgodnie ze wskazaniami prowadzącego i oddać je na kolejnych zajęciach.
W przypadku zajęć realizowanych w trybie zastępstwa omówienie sprawozdań odbędzie się na najbliższych zajęciach przez prowadzącego.
7. Na podstawie pozytywnych ocen z kolokwium i sprawozdania prowadzący wystawia ogólną ocenę ćwiczenia. Ocena jest jawna. Przy ocenie studenta, obok poziomu jego wiadomości i stopnia opanowania techniki eksperymentu fizycznego uwzględnia się także systematyczność w pracy, rzetelność przy wykonywaniu pomiarów i opracowaniu wyników, oraz umiejętność koncentrowania się nad wykonywanym zadaniem.
8. Zaliczenie wszystkich wykonywanych zajęć jest równoznaczne z zaliczeniem zajęć laboratoryjnych. Nie przewiduje się kolokwium z całości zajęć lub ich części.
9. Student, który powtarza semestr, a ma zaliczoną pracownię i odpowiedni wpis w systemie USOS, zgodnie z regulaminem studiów jest zwolniony z obowiązku ponownego uzyskania zaliczenia.
5. Wymagania porządkowe obowiązujące w pracowni
1. Na zajęcia przychodzimy punktualnie - dotyczy to studentów, prowadzących zajęcia i pracowników obsługi.
2. Ubrania wierzchnie pozostawiamy w szatni.
3. Do pomieszczeń pracowni wchodzimy wraz ze swoim prowadzącym
4. Do pracowni nie można wnosić pokarmów i napojów - dotyczy to studentów, prowadzących zajęcia i pracowników obsługi.
5. W trakcie zajęć student przebywa przy swoim stanowisku pomiarowym.
6. Nie wolno samodzielnie dokonywać zmian w zestawie pomiarowym i przenosić przyrządów na inne stoły.
7. Wszystkie potrzebne przyrządy znajdują się na stołach. Jeżeli student stwierdzi brak wymaganych przyrządów, musi niezwłocznie poinformować o tym prowadzącego.
8. W przypadku stwierdzenia wadliwej pracy aparatury lub jej uszkodzenia student natychmiast powiadamia o tym prowadzącego zajęcia. Student ponosi odpowiedzialność materialną za szkody wynikłe z jego winy.
9. Zakończenie zajęć student zgłasza prowadzącemu, który kwituje odbiór stanowiska pomiarowego podpisem na karcie pomiarowej (lub na pierwszej stronie przygotowanego sprawozdania).
6. Zasady BHP obowiązujące w pracowni:
1. Odpowiednie środki ostrożności należy zachować przy posługiwaniu się substancjami chemicznymi w postaci ciekłej. Odczynników nie należy mieszać i wylewać do zlewu. Odczynniki, które wykorzystuje się wielokrotnie należy wlewać ponownie do oznaczonych pojemników.
2. Podczas korzystania z lasera niedopuszczalne jest spoglądanie w źródło światła i kierowanie go na inne osoby.
3. Szczególną ostrożność należy zachować podczas pracy z kuchenkami elektrycznymi, gorącą wodą oraz parą wodną.
4. W sytuacji, gdy układ pomiarowy wymaga podłączenia do sieci elektrycznej należy:
a. połączyć układ pomiarowy (nie włączając niczego do sieci!) zgodnie ze schematem podanym w instrukcji,
b. poprosić prowadzącego o sprawdzenie poprawności połączeń i za jego zgodą podłączyć układ do sieci,
c. wszelkich manipulacji w obwodzie elektrycznym można dokonywać po uprzednim odłączeniu go od sieci,
d. ponowne włączenie układu do sieci wymaga sprawdzenia poprawności połączeń przez prowadzącego,
e. po zakończeniu pomiarów - wyłączyć układ, ale go nie rozmontowywać!
f. poprosić prowadzącego o sprawdzenie czy układ działa poprawnie i dopiero po uzyskaniu jego podpisu na sprawozdaniu można układ rozmontować.
Ze względu na to, że w pracowni mogą występować zagrożenia zdrowia, a nawet życia człowieka, musi być zachowana bezwzględna dyscyplina obowiązująca każdego z ćwiczących pod rygorem usunięcia z pracowni!
Wszystkie sprawy sporne nie objęte niniejszym regulaminem rozstrzyga Opiekun Pracowni po zasięgnięciu opinii prowadzącego zajęcia. Od decyzji Opiekuna Pracowni można wnieść odwołanie do Zastępcy Dyrektora IFD ds. dydaktycznych.
Wrocław, dn.10 lutego 2023
Zastępca Dyrektora IFD
ds. dydaktycznych
dr hab. Robert Bryl, prof UWr